Τα κουραφέξαλα μιας υποψήφιας πολιτιστικής πρωτεύουσας

Είπα να μην γράψω, να μην γκρινιάξω, να μην γίνω κακός, αλλά δεν μπόρεσα να συγκρατήσω τον εαυτό μου. Δεν μπορούσα να μην πω την άποψή μου για τα αυτονόητα, για όλα όσα ίσως όλοι μας γνωρίζουμε αλλά δεν θέλουμε να αποδεχθούμε ή δεν τολμάμε να πούμε δημόσια. Και εξηγούμαι. Δεν γράφω για να γίνω κακός ή για να μην υποστηρίξω την όποια προσπάθεια, γράφω για να την ενισχύσω καταδεικνύοντας μερικά αυτονόητα.

Η Κέρκυρα, κατά πάσα πιθανότητα, δεν θα είναι η πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης του 2021. Όχι γιατί δεν τον αξίζει τον τίτλο, αλλά γιατί όλα όσα γίνονται, έχω την εντύπωση πως γίνονται για το θεαθήναι, για την τιμή των όπλων, για επικοινωνιακούς και μόνο λόγους. Μακάρι να διαψευσθώ, αλλά πολύ φοβάμαι, πως η πρόταση της πόλης είναι δυστυχώς καταδικασμένη. Η κατάθεση μιας πρότασης στο παρά πέντε, χωρίς ουσιαστικές προτάσεις και καταγεγραμμένη θέληση να διεκδικηθεί ο τίτλος από την πόλη μας, δεν είναι κάτι ξένο απ’ όσα τραγελαφικά ζούμε όσοι διαμένουμε σε τούτον τον ευλογημένο τόπο. Η αλήθεια όμως είναι σκληρή και αδυσώπητη. Η σύγχρονη Κέρκυρα δεν θα μπορούσε ουσιαστικά να υποστηρίξει έναν τέτοιον τίτλο. Γιατί παρουσιάζει ένα τραγελαφικό πρόσωπο, απόρροια της ανεπάρκειας των υπευθύνων που έχουν τις τύχες της στα χέρια τους. Χωρίς ουσιαστικές υποδομές, με κατεστραμμένο οδικό δίκτυο, με σκουπίδια σε κάθε σημείο της πόλης, με ανεπαρκείς υπηρεσίες στους τομείς της ύδρευσης, της αποχέτευσης, του φωτισμού, μα ακόμα – ακόμα και με ελλιπή σχεδιασμό και δράση για τη διαφύλαξη αυτού του υπέροχου πολιτιστικού και αρχιτεκτονικού μνημείου που έχουμε την τιμή να αποτελούμε αναπόσπαστο κομμάτι του.

Διεκδικούμε τον  τίτλο της πολιτιστικής πρωτεύουσας της Ευρώπης και έχουμε ξεχάσει πεισματικά το παρελθόν μας. Δεν εννοώ φυσικά τις θαμμένες και κατεστραμμένες πύλες εισόδου της πόλης και τα πολυβολεία που θα αποκαλύπτουν κάθε φορά οι εκσκαφές των εκάστοτε έργων, που ακόμα κι αν δεν τα θάψουμε όπως – όπως φροντίζουμε και τα μετατρέπουμε σε σκουπιδότοπους χωρίς δεύτερη σκέψη, μα και τα ιδεώδη και τις αξίες για τα οποία αγωνίστηκαν και έχασαν τη ζωή τους χιλιάδες συντοπίτες μας. Ποιος τιμά τους 1.200 νεκρούς Κερκυραίους της Ναυμαχίας του 1571 που έχουμε μάθει να αποκαλούμε «Ναυπάκτου»; Η Ναύπακτος φυσικά και κανείς άλλος. Ποιος σχεδιάζει να εορτάσει πανηγυρικά τα 300 συμπληρωμένα χρόνια από την πολιορκία του 1716; Κανείς. Ποιος τιμά τις προσωπικότητες του παρελθόντος, τον Καποδίστρια, τον Βούλγαρη, τον Μάντζαρο, τον Θεοτόκη και όλους τους άλλους που αδυνατώ να απαριθμήσω; Όχι με μνημόσυνα και τρισάγια, καταθέσεις στεφανιών και αερολογίες, αλλά με έργα, με δράσεις, με σεβασμό στη μνήμη και τα όσα πρεσβεύουν; Μόνο η παράθεση ενός ετήσιου ημερολογίου στη μνήμη αυτών των ανθρώπων, με μέρες αφιερωμένες στη μνήμη των προσωπικοτήτων της Κέρκυρας και ουσιαστικές δράσεις τιμής τους, θα είχε, πιστέψτε με, οπλίσει και με το παραπάνω τον όποιο φάκελο της πόλης μας. Καμιά πόλη δεν θα μπορούσε να συγκριθεί στα μεγέθη των ανθρώπων ετούτου του βασανισμένου τόπου, καμιά! Μα ποιος να οργανώσει, να σκεφτεί, να πράξει κάτι τέτοιο, όταν δεν μπορούμε να κάνουμε τα αυτονόητα για να διαφυλάξουμε ανέπαφη αυτήν την έρμη την πόλη; Όταν τα σκουπίδια μάς έχουν περικυκλώσει, τα πεζοδρόμιά μας είναι οικτρά, τα τραπεζοκαθίσματα έχουν εισβάλει παντού, σε κάθε σοκάκι, οι δρόμοι μας αποτελούν παγίδες, οι συμπεριφορές μας είναι απαράδεκτες, όταν στο όνομα του τουρισμού και του εύκολου κέρδους έχουμε ξεχάσει τα πάντα, ακόμα και την ίδια την ταυτότητά μας;

Μα αν με ρωτάτε, πέρα από την ίδια την ιστορία ενός τόπου, ο πολιτισμός έχει να κάνει με τη στάση των ίδιων των ανθρώπων του σήμερα στην καθημερινότητα που όλοι βιώνουμε. Τον σεβασμό στον συνάνθρωπό μας, την αλληλεγγύη, τη φιλανθρωπία, την ευγένεια και το ήθος, τον πολιτικό πολιτισμό, τον σεβασμό στο περιβάλλον, την ίδια την ποιότητα της ζωής μας. Τα ζωντανά κύτταρα του πολιτισμού, αυτά είναι που έχουν σημασία. Αυτά είναι που ανθίζουν στα τοπικά μικρά σωματεία της γειτονιάς και των χωριών, στις ζεστές οργανώσεις, τις φιλαρμονικές, τις χορωδίες, τους πολιτιστικούς συλλόγους, τις σχολές, τις μικρές ερασιτεχνικές θεατρικές ομάδες, τους πάμπολλους καλλιτέχνες και λογοτέχνες που κοσμούν με το έργο τους την κοινωνία μας και μένουν στο περιθώριο, αναξιοποίητοι. Όταν δεν μπορείς να υποστηρίξεις αυτά τα μικρά ζωντανά κύτταρα του πολιτισμού, όταν δεν μπορείς να σπείρες τα ιδανικά και τις αξίες που θεωρείς ότι πρεσβεύεις στη νεολαία του νησιού που αποδεδειγμένα και με στοιχεία έχει απομακρυνθεί από αυτές και μοιάζει να έχει προσγειωθεί για τα καλά σε μια επίπεδη πλαστική πραγματικότητα, όταν σφυρίζεις αδιάφορα για όλα τούτα, συγχωρέστε με, δεν μπορείς να καταθέτεις μια αξιόλογη πρόταση για να γίνει η πόλη πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης. Όχι γιατί δεν το αξίζει, αλλά γιατί θα ευτελίσεις τον ίδιο τον θεσμό με την πρότασή σου, θα τον διεκδικήσεις για να φάνε οι συνήθεις ημέτεροι, να πασαλείψεις τις αδυναμίες σου, να κρύψεις κάτω από το χαλί την ανεπάρκειά σου, να κερδίσεις πολιτικά από τίτλους, χωρίς ουσία και αντικείμενο.

Πόλη χωρίς υποδομές, με ανεπαρκείς φορείς και υπευθύνους, με διαπιστωμένα χρονίζοντα προβλήματα που δεν πρόκειται να λυθούν ούτε σε τριάντα χρόνια, χωρίς συνεδριακά κέντρα, χωρίς ένα σοβαρό δημοτικό θέατρο να υποστηρίξει μια τέτοιου είδους προσπάθεια, χωρίς σχεδιασμό και προοπτική, συγχωρέστε με, μα νομίζω πως δεν έχει τύχη, παρά μόνο από σπόντα, με μέσο, με δάκτυλο από άνωθεν.

Ας κάνουμε την αρχή λοιπόν, με ή χωρίς τον τίτλο της πολιτιστικής πρωτεύουσας της Ευρώπης. Δεν είναι τα λεφτά το θέμα. Πολλά δισεκατομμύρια έχει πάρει άλλωστε η Κέρκυρα ως χρηματοδοτήσεις και πολλά από αυτά καλούνται οι τοπικοί φορείς να τα επιστρέφουν για έργα που δεν έγιναν, έργα που δεν ολοκληρώθηκαν ή δεν εκπλήρωσαν τους αρχικούς στόχους. Στο χέρι μας είναι η Κέρκυρα να γίνεται κάθε χρόνο η αφορμή για να συγκεντρώνονται τα βλέμματα όλου του κόσμου στην πλούσια  πολιτιστική σκιά της. Μπορούμε, χωρίς ευρωπαϊκά κονδύλια και τίτλους, να ξεκινήσουμε από του χρόνου, από φέτος, κι όχι από το 2021. Με εκδηλώσεις που να αξίζουν. Ιδού η Ρόδος, ιδού και το πήδημα. Με απαρχή την επέτειο των 300 χρόνων από την πολιορκία του νησιού που θα γιορτάσουμε (;) σε λίγους μήνες. Όχι με τις καθιερωμένες λιτανείες και βαρκαρόλες που ούτε κι αυτές δεν είμαστε σε θέση ουσιαστικά να διοργανώσουμε, αλλά με πραγματικές εκδηλώσεις και πρωτοβουλίες, να μάθουν επιτέλους οι νέοι αυτού του τόπου, να αφήσουμε παρακαταθήκες στις νέες γενιές. Ας καταστήσουμε την Κέρκυρα, κομβικό σταυροδρόμι πολιτισμού, κι όχι περιθωριακό τωρινό πολιτιστικό κομπάρσο που καρκινοβατεί μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας. Στο χέρι μας, με ή χωρίς τον τίτλο της πολιτιστικής πρωτεύουσας. Το οφείλουμε σε τούτη τη γη, που υπήρξε πυξίδα του πολιτισμού, τη γη που παραλάβαμε από τους προγόνους μας και θα κληθούμε να παραδώσουμε κάποια στιγμή στα παιδιά μας.

Νίκος Παργινός
Συγγραφέας