Ο δρόμος του Θεού

Την ώρα που ο πολιτισμένος κόσμος της δύσης αρέσκεται σε ανούσια παιχνίδια με κουβάδες κρύου νερού που ίπτανται πάνω από κεφάλια διασημοτήτων και μη, η ανθρωπότητα βιώνει την ψυχρολουσία αποτρόπαιων θανατικών εκτελέσεων από τους φανατισμένους Τζιχαντιστές της ανατολής. Η πίστη και ο δρόμος προς το θείο μοιάζει να έχει δυο διαφορετικές πλευρές. Από τη μια η πλήρης απαξίωση του Θεού στα μάτια του σύγχρονου και απελευθερωμένου ανθρώπου που διεκδικεί μια νέα θέση στο στερέωμα μακριά και πέρα από θρησκευτικές δεσμεύσεις. Ο σύγχρονος πολιτισμένος άνθρωπος της δύσης μοιάζει να έχει ξεπεράσει κατά πολύ τόσο με τη στάση του, όσο και με τις πράξεις και τις ενέργειές του, κάθε τι που τον συνδέει με την ξεπερασμένη από τους καιρούς φιλοσοφία της πίστης προς το υπέρτατο. Η επιστήμη, οι ανακαλύψεις, ακόμα και η σκληρή και οδυνηρή πραγματικότητα με τις ασφυκτικές υποχρεώσεις και τους καθημερινούς κανόνες έχουν μετατρέψει την πλειονότητα του σύγχρονου δυτικού κόσμου σ’ άλλους προσανατολισμούς. Ο ευαγγελικός λόγος, η πίστη και η παράδοση μοιάζουν ανίκανες να προσηλυτίσουν τον κοινό μέσο αστό, που όλο και περισσότερο μοιάζει να απομακρύνεται από τον αγνό πυρήνα της φιλοσοφίας της πίστης. Από την άλλη, μια ομάδα φανατισμένων ισλαμιστών μοιάζει να λειτουργεί στον αντίποδα μιας ολόκληρης εποχής. Θεωρώντας καθήκον τους τις απάνθρωπες πράξεις αφοσίωσης, κήρυξαν έναν ανένδοτο ιερό αγώνα στο όνομα του Θεού, αγωνιζόμενοι ενάντια στους άπιστους, πραγματοποιώντας εκτελέσεις, αποκεφαλισμούς, αλλά και άλλες αποτρόπαιες πράξεις. Μετά την Αλ Κάιντα, οι Τζιχαντιστές αποτελούν τη νέα μεγάλη ιερή μάστιγα του σύγχρονου κόσμου μας που με ακόμα πιο βίαιες και αποτρόπαιες πράξεις επιχειρεί να προσδώσει θρησκευτική χροιά στην επανάσταση που ευαγγελίζεται.

                Η λέξη τζιχάντ είναι αραβική και σημαίνει αγώνας, προσπάθεια, το να μοχθεί κανείς μ’ όλες του τις δυνάμεις, και αποκτά ιδιαίτερο νόημα όταν αποτελεί το θρησκευτικό καθήκον και τον αγώνα για τον Θεό ως πράξη αγνής αφοσίωσης. Από την εποχή του Μωάμεθ, οι λόγιοι του Ισλάμ διέκριναν συνολικά περισσότερες από 14 κατηγορίες τζιχάντ, με αποτέλεσμα η έννοιά της να μην ταυτίζεται απλοϊκά μ’ εκείνη του πολέμου, όπως συχνά πιστεύεται σήμερα. Σύμφωνα με αρκετούς μελετητές, η εχθροπραξία αποτελεί μόνο μία από τους διαφορετικούς τύπους τζιχάντ. Στη σύγχρονη εποχή, η τζιχάντ γίνεται αντιληπτή μέσα από ένα ευρύ φάσμα απόψεων, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται συντηρητικές θεωρήσεις με βάση τον κλασικό ισλαμικό νόμο, καθώς και ακραίες τοποθετήσεις που προωθούν την ωμή και απροκάλυπτη βία. Η έννοια της τζιχάντ χρησιμοποιήθηκε τόσο για να προάγει την αφοσίωση των πιστών, όσο και για τη διεξαγωγή πολέμου προς υπεράσπιση της θρησκείας ή τον προσηλυτισμό. Το σύγχρονο Ισλάμ αποδίδει έμφαση στον εσωτερικό πόλεμο του ανθρώπου και εγκρίνει τη σύρραξη με άλλα έθνη μόνο ως αμυντικό μέσο και μόνο στην περίπτωση που κινδυνεύει η ίδια η πίστη. Στη διάρκεια της ισλαμικής ιστορίας, πόλεμοι εναντίον μη Μουσουλμάνων ονομάστηκαν τζιχάντ ώστε να αποκτήσουν θρησκευτική χροιά, αν και προωθούνταν κυρίαρχα για πολιτικούς σκοπούς.

Ο δρόμος του Θεού είναι σίγουρο πως δεν είναι στρωμένος με ροδοπέταλα, αυτό είναι αλήθεια, είναι ανηφορικός, δύσβατος και κακοτράχαλος. Μέσα από τα ευαγγελικά κείμενα, τις διδασκαλίες και τις παραδόσεις της πίστης, είναι δεδομένο, πως όποιος επιθυμεί να πλησιάσει το υπέρτατο θα πρέπει να δοκιμάσει ουσιαστικά τον εαυτό του, να κλείσει τα μάτια και τα αυτιά του στις σειρήνες του υπερκαταναλωτισμού και της ματαιοδοξίας, και να σμιλεύσει την υπόστασή του μέσα από την ίδια τη φιλοσοφία της πίστης, της εγκράτειας και της μετάνοιας. Ο δρόμος του Θεού περνάει από μέσα μας, κάνοντας περιήγηση σε κάθε πτυχή της προσωπικότητάς μας. Προκαλεί μια πλήρη ενδοσκόπηση στην υπόστασή μας, μας μεταφέρει στο γνωστό και στο άγνωστο και μας προετοιμάζει για τη μεταφορά σε κάτι πέρα και πάνω από το εγώ μας. Είναι μια διαδρομή αυτογνωσίας που μπορεί να σε οδηγήσει ακόμα και στην θέωση.  Μα συνάμα, είναι και μια διαδρομή που περνάει και μέσα από τους άλλους, τους γύρω μας, τους εχθρούς και τους φίλους μας, αυτούς που αγαπάμε κι αυτούς που δεν αγαπήσαμε, αυτούς που αποτελούν το περιβάλλον στο οποίο καλούμαστε να μετουσιώσουμε σε πράξη την πρόοδο της όποιας διαδρομής μας, τους συνεπιβάτες και συνοδοιπόρους μας, ακόμα κι αυτούς που επιδεικτικά επιλέγουν άλλους ευκολότερους δρόμους.

Μα επιτρέψτε μου, ο δρόμος του Θεού δεν είναι και μονόδρομος, δεν μπορεί να επιβληθεί σε κανέναν, με ή χωρίς βία, παρά μόνο αν αποτελεί προσωπική επιλογή. Κι όποτε επιβλήθηκε ιστορικά, είτε από τους θρησκευτικούς ηγέτες, είτε ακόμα κι από το απλό λαϊκό αίσθημα, οδήγησε σε αντίθετα και καταστροφικά αποτελέσματα. Δεν είμαι οπαδός της βίας, από όπου κι αν προέρχεται, πόσο μάλλον όταν εξάγεται ως συμπέρασμα θρησκευτικών κειμένων και φιλοσοφιών, που όχι μόνο δεν σε οδηγούν στο σωστό μονοπάτι αλλά σε ξεστρατίζουν από τον υψηλό στόχο της ανεύρεσης του μοναδικού μονοπατιού προς το θείο. Από την άλλη, απάντηση στους αποκεφαλισμούς δεν πρέπει και δεν μπορεί να είναι ένας κρύος κουβάς με παγάκια, αλλά η στροφή στην πραγματικότητα και στο ύψιστο και ιερό μας καθήκον, η όποια γόνιμη εσωτερική μας αναζήτηση να εξωτερικευτεί πλουσιοπάροχα και να την μεταλαμπαδεύσουμε μεγαλόψυχα σ’ όλον τον δοκιμαζόμενο κόσμο.

Νίκος Παργινός 

Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό ΒΗΜΑΤΑ - Τεύχος 11 - Άνοιξη 2015