Η Ρίτσα Μασούρα για τον "έρωτα" του Νίκου Παργινού

Τώρα , αν σας πω ότι βρίσκομαι σε δύσκολη θέση, θα με πιστέψετε; Να με πιστέψετε σας παρακαλώ, γιατί έχοντας διανύσει μια ζωή διανθισμένη με μικρούς ή μεγάλους έρωτες, με ασήμαντα ή και σημαντικά πάθη, με τεράστια κενά αναμονής και προσδοκίας, με διαστήματα αποχής και αφελούς σοφίας, πραγματικά δυσκολεύομαι να μιλήσω γι αυτόν τον ατίθασο, αναιδή πιτσιρικά που παίζει πάντα, μα πάντα με τους δικούς του όρους.

Πέρα όμως από αυτή την σωματοποιημένη δυσκολία έχω και μια ακόμη. Να δω τον έρωτα μέσα από την οπτική γωνία ενός νέου ανθρώπου με πρόσφατες γύρω του καυτές ερωτικές ιστορίες, νεανικές αλητείες, θεοσκότεινες νύχτες με δήθεν φιλοσοφικές συζητήσεις και σεξουαλικές διεγέρσεις …..Ενός συγγραφέα που δεν ακολουθεί την πεπατημένη, δεν πρωταγωνιστεί, αλλά τοποθετεί τον εαυτό του σε ρόλο παρατηρητή της ερωτικής αγωνίας των αρσενικών του φίλων και που παρ’ ότι δεν θυμίζει Ντοστογιέφσκι και Πούσκιν ξέρει ότι στον έρωτα σημασία δεν έχει η αφετηρία, αλλά η διαδρομή και ο προορισμός.

Αλλά πρέπει να πω κι εγώ κάτι. Ο Νίκος Παργινός μου έκανε την τιμή να με καλέσει σ’ αυτό το πάνελ, δίπλα στην αγαπημένη φίλη μου, την Ελένη Γκίκα και πρέπει να ξεδιπλώσω μπροστά σας τις γνώσεις μου περί έρωτος…. Λοιπόν, τι είναι έρωτας… Χμ… Να ζεις μέσα στη μυχιότητα ενός όντως ξένου, όχι για να το καταστήσεις πλησιέστερο ή να το γνωρίσεις, αλλά για να παραμείνει ξένο, αλαργινό, ακόμα κι αθώρητο, μέχρι του σημείου το όνομά του να το εμπεριέχει ολάκερο. Κι έπειτα, μέρα με τη μέρα, να μην είσαι τίποτα άλλο παρά ο τόπος ο παντοτινά ανοιχτός, το άφθαρτο φως στους κόλπους του οποίου αυτό το μοναδικό ον, αυτό το πράγμα, να παραμένει εκτεθειμένο εσαεί, εντοιχισμένο.

Δεν ξέρω αν σας αντιπροσωπεύει ένας τόσο πολύπλοκος ορισμός, γι’ αυτό ας το απλοποιήσω: Έρωτας κατά τον Σαμφόρ είναι η ανταλλαγή φαντασιώσεων και η επαφή μιας επιδερμίδας με μια άλλη. Ένας ορισμός που θα βόλευε τον Τζακ Κέρουακ και θα εκνεύριζε αφόρητα τον Μπόρχες. Αλήθεια, φαντάζεστε αυτούς τους δυο να μιλούν για τον έρωτα; Ο ένας θα τον αποκαλούσε ισοπεδωτικό. Σου αφαιρεί το δικαίωμα να ορίζεις απολύτως τον εαυτό σου και φυσικά να ταξιδεύεις, όπως τόσο άρεσε τον Αμερικανό συγγραφέα. Ο άλλος ,πιο στατικός εκ πεποιθήσεως, θα εξυμνούσε όχι το πραγματικό του έρωτα, αλλά την έννοια του πραγματικού ή την πεμπτουσία του. Όπως οι τροβαδούροι δεν ύμνησαν τον έρωτα, αλλά το ιδεώδες του έρωτα, ο Αριόστο δεν ύμνησε τα όπλα και τους ιππότες, αλλά τα φαντάσματά τους κι ο Σαίξπηρ δεν ύμνησε το θέατρο του κόσμου, αλλά το θέατρο ως τυφλή θεότητα της ζωής μας.
Ξεφύλλιζα προχθές το Περί Έρωτος του Σταντάλ. Ο Σταντάλ το 1820, όντας βαθιά ερωτευμένος με τη Ματίλντε γράφει ένα ολόκληρο πόνημα, γιατί ; Για να εξομολογηθεί τον έρωτά του σ’ αυτή τη γυναίκα. Και κάπου εκεί ανάμεσα στα θέλω και τα πρέπει, ο Σταντάλ περιγράφει τους τέσσερις διαφορετικούς έρωτες που κατά τη γνώμη του υπάρχουν διαχρονικά : Ο έρωτας –πάθος, αυτός της Πορτογαλίδας μοναχής Ελοϊζ για τον Αβελάρδο. (Για όσους δεν θυμούνται, η Ελοϊζ ήταν μια νεαρή έξυπνη γυναίκα που στα 18 της συνάντησε τον 51χρονο Αβελάρδο. Φιλόσοφο και ιερέα, τον οποίον ο θείος της Ελοίζ τον προόριζε για δάσκαλό της. Από την πρώτη στιγμή της συνάντησης ο έρωτας ήταν κεραυνοβόλος. Παντρεύτηκαν στα κρυφά, αλλά η Ελοϊζ έμεινε έγκυος και η ιστορία έφτασε στ αυτιά του θείου, ο οποίος και αντέδρασε φρικτά, κυνήγησε τον άνδρα και τον ευνούχισε και δεν επέτρεψε στο ζευγάρι να συναντηθεί ποτέ πια. Η Ελοίζ στάλθηκε στο μοναστήρι, το ίδιο και ο Αβελάρδο, ο οποίος έχασε όλα του τα αξιώματα. Οι δύο ερωτευμένοι αντάλλασσαν επιστολές σ όλη τους τη ζωή, αλλά δεν συναντήθηκαν ποτέ.

Στη συνέχεια υπάρχει ο έρωτας – ενδιαφέρον που δέσποζε στο Παρίσι το 1760 και που βρίσκουμε στα μυθιστορήματα της εποχής, στον Λοζέν, στον Σαμφόρ, στον Ντυκλό ( ο Ντυκλό είχε πει ότι οι ευαίσθητες ψυχές έχουν περισσότερη ζωή από τις άλλες. Για αυτές, και τα καλά και τα κακά πολλαπλασιάζονται) ……..όπου όλα έχουν χρώμα τριανταφυλλί, χωρίς τίποτα δυσάρεστο που θα έθετε σε κίνδυνο τους καλούς τρόπους και τη λεπτότητα. Ακολουθεί ο φυσικός έρωτας που σημαίνει να βρίσκεις μια ωραία δροσερή χωριατοπούλα που καταφεύγει στο δάσος και να την ακολουθείς μέχρι τελικής πτώσεως και τέλος ο έρωτας της ματαιοδοξίας, ο χειρότερος, ο καταστροφικότερος, ο πλέον εξουσιαστικός και ο πλέον θνησιγενής.

Πολλοί πιστεύουν ότι ο έρωτας δεν αποτελεί εμπόδιο στην ελευθερία του ανθρώπου. Νομίζω ότι συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Ο ερωτευμένος είναι αλυσοδεμένος άνθρωπος. Αν κάποιος μου έθετε ένα τέτοιο ερώτημα θα έλεγα ότι χρειάζομαι και τα δυο : τον έρωτα και την ελευθερία, σε μια ισότιμη σχέση. Αλλά για πόσο ; Ο έρωτας και η ελευθερία δεν διατίθενται σε ποσότητες και κυρίως δεν χαρίζονται. Κατακτώνται. Ο Πασκάλ Μπρυκνέρ λέει ότι αυτοί οι δυο δεν συμπίπτουν. Ο έρωτας αντιδρά στην ουτοπία της δικαιοσύνης και της ισότητας και δεν μεταρρυθμίζεται. Είναι αγροίκος, μα είναι συνάμα και τρυφερός. Είναι βίαιος, αλλά και γλυκός. Αιμοβόρικος και μάγκας και θηλυκός κι ακραίος. Με λίγα λόγια δεν ελέγχεται , γι αυτό και είναι δύσκολο να συμβιώνεις με κάποιον και παράλληλα να παραμένεις κύριος της ζωής σου.

Εξ ου και ο πανικός της συζυγικής φυλακής. Αντίθετα η ελευθερία οριοθετείται και καλώς ή κακώς είναι δομημένη έννοια. Ο έρωτας, επομένως, δεν μπαίνει σε καλούπια, δεν έχει ετικέτες, είναι απλά η επικράτηση της καρδιάς επί της λογικής. Το βλέπουμε στις ιστορίες του Νίκου Παργινού, στις διαφορετικές περιπτώσεις ζευγαριών που ενώνονται, βασανίζονται, ευτυχούν, συνυπάρχουν ή χωρίζουν - Είναι ο διαδρομιστής που κινείται ώρες ατέλειωτες κάθιδρος, γράφει συνθήματα στους τοίχους, παραμερίζει ξεδιάντροπα τα πρέπει της κοινωνικής ζωής, συνθλίβει τον αυτοέλεγχο του θύτη και του θύματος και γίνεται δεινός κυνηγός της ουτοπικής ευτυχίας

Για όσους λοιπόν παλεύουν με τον έρωτα και νομίζω ότι δεν υπάρχει κανείς που να μην παραδέχεται ότι περί πάλης πρόκειται, ας καταλάβουν κάτι : δεν μπορούμε να τον ζούμε χωρίς τις συνέπειες του. Κι αυτό μας το δίνει με εξαιρετικά γλαφυρό , έξυπνο και επιθετικό τρόπο ο Νίκος Παργινός στο βιβλίο του «Με τον έρωτα περνάει ο καιρός , με τον καιρό περνάει ο έρωτας…» Η Μαργαρίτα και ο Γιώργος, ο Κυριάκος και η Φανή του , ο Οδυσσέας και ο νόστος για όσα του λείπουν, η Ελένη και ο Δήμος, όλοι μια μεγάλη παρέα στο μυαλό και στο γραπτό του Νίκου που αποδεικνύουν στον αναγνώστη την πολυδιάστατη σημασία της μοναδικότητας.

Νίκο σε ευχαριστούμε εκ βαθέων και καλή διαδρομή στο βιβλίο σου…

Ομιλία της Ρίτσας Μασούρα στην παρουσίαση του βιβλίου του Νίκου Παργινού

¨Με τον έρωτα περνάει ο καιρός με τον καιρό περνάει ο έρωτας"

στην Αθήνα το Σάββατο 31 Οκτωβρίου 2009