Για την Λένα Μαντά και τον "Έρωτα σαν βροχή"

του Νίκου Παργινού

Με μεγάλη χαρά και ιδιαίτερη τιμή αποδέχθηκα την πρόσκληση των εκδόσεων «Ψυχογιός» να μιλήσω στη σημερινή εκδήλωση και να πω δυο λόγια για τη συγγραφέα Λένα Μαντά και το νέο της βιβλίο.

Πρώτα από όλα γιατί μου δίνεται η δυνατότητα να συναντήσω από κοντά την φίλη και συνάδελφο Λένα Μαντά που είχα την χαρά και την τιμή να γνωρίζω μόνο μέσω της κοινής μας ενασχόλησής με το διαδίκτυο και τα ιστολόγια. Να έρθω σε επαφή μ’ όλους εσάς, τους αναγνώστες, τους καλούς φίλους του βιβλίου, που αποτελείτε αν θέλετε και τον σπουδαιότερο κρίκο σ’ όλη αυτήν την αλυσίδα της γραφής και της ανάγνωσης. Πάνω από όλα, όμως, χαίρομαι γιατί μου δίνεται η δυνατότητα να εκφράσω κι απ’ αυτό το βήμα την άποψή μου για το έργο μιας συγγραφέως που, αν μη τι άλλο, αποτελεί ένα φαινόμενο για τη σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία.

Πρόσχημα και αφορμή για όλα τούτα, φυσικά το νέο βιβλίο της Λένας: «Έρωτας σαν βροχή». Ένα βιβλίο που αγάπησε ήδη το αναγνωστικό κοινό, και το αγκάλιασε όπως και όλα τα προηγούμενα βιβλία της. Ένα βιβλίο που μιλά για τον έρωτα, τη μαγεία του, τα δεινά του, τα όνειρα που θάβει, τις πληγές που ανοίγει, τις προσδοκίες που εκπληρώνει με τρόπο απλό, κατανοητό και λιτό. Ένα βιβλίο που μιλά με αυθεντικότητα και γνησιότητα, με γλώσσα απλή και καθημερινή όπως αρμόζει άλλωστε στον ίδιο τον έρωτα, που εισβάλει στις καρδιές μας με ευθύτητα, χωρίς εκλεπτυσμούς. Μια ιστορία αγάπης που σε ταξιδεύει καθώς τη διαβάζεις.

Μια πρωταγωνίστρια που φαίνεται πως «αναδύεται» από τα λογοτεχνικά συγγραφικά νερά του Ξενόπουλου, ταξιδεύει στο διάβα του χρόνου και συναντά τις ανάγκες του σήμερα στα μάτια των αναγνωστών του ίδιου του βιβλίου. Η Λένα καταφέρνει να σε παρασύρει με την πλοκή της γραφής της αποκαλύπτοντας μικρές καθημερινές αλήθειες και να περάσει τα διαχρονικά μηνύματα και τις αξίες του έρωτα μέσα από τις συμπληγάδες της λογικής και της φαντασίας. Και είναι αυτή η ταύτιση του αναγνωστικού κοινού, το κοινό ταξίδι που αποτελεί και το ισχυρό χαρτί της επιτυχίας της.

Ο κόσμος αγαπά αυτό που μπορεί να ορίσει, αυτό που μπορεί να ταυτιστεί, αυτό που είναι αυθεντικό και εισβάλει όπως ο έρωτας στην καρδιά του, χωρίς το δήθεν, άμεσα, χωρίς επεξηγήσεις. Αυτοί που γράφουν ξεκάθαρα έχουν αναγνώστες. Αυτοί που γράφουν δυσνόητα έχουν σχολιαστές.

Το γράψιμο είναι μια διαδικασία μοναξιάς. Εσύ και οι λευκές σελίδες. Ένα μοναχικό ταξίδι παρέα με το αόρατο, το ανείπωτο, τις πληγές που αιμορραγούν και γεμίζουν με λέξεις το συγγραφικό σου αποτύπωμα. Μια βουτιά στα ενδότερα σου, στο περιθώριο της δράσης του κάθε πρωταγωνιστή σου. Και μια διαφορετική «ανάδυση» κάθε φορά κι ενός νέου ήρωα, κομμάτι του ίδιου σου του εαυτού που παίρνει σάρκα και οστά μέσα στις λέξεις και τις προτάσεις της γραφής σου. Αλλά, αν μου επιτρέπετε, και η ανάγνωση είναι μια περίεργη διαδικασία. Μοναχική κι αυτή. Εσύ, το βιβλίο, και κάποιος άγνωστος που κάτι προσπαθεί να σου πει, κι εσύ να προσπαθείς να το κατανοήσεις, να το αποδεχθείς ή να το απορρίψεις. Δεν είναι σαν το θέατρο που ο θεατής εξαρτάται κι από την ανάσα, το βλέμμα, την επαφή, τη μυρωδιά και το άγγιγμα του «άλλου» που υποδύεται.

Στο βιβλίο οι πρωταγωνιστές προσπαθούν να πιαστούν από «κάπου» για να αναδυθούν στο προσκήνιο, μέσα στα ενδότερα της ύπαρξής σου. Κι αυτή είναι η δυσκολία της γραφής και παράλληλα το μυστικό της. Όταν η αύρα του πρωταγωνιστή περνάει τις λέξεις και τις σελίδες, αναδύεται μέσα από το κείμενο και σε συναντά στο είδωλο του καθρέπτη. Τότε και μόνο τότε το βιβλίο είναι πετυχημένο, και βρίσκει το στόχο του.

Ίσως σε τελική ανάλυση αυτό να είναι και το μυστικό της Λένας. Το μυστικό που της δόθηκε απλόχερα σαν μαγικό συστατικό επιτυχίας μέσα από την ενασχόλησή της στους θιάσους των κουκλοθέατρων. Εκεί που οι ήρωές της αποτέλεσαν προέκταση του ίδιου της του εαυτού. Εκεί που έμαθε να κινεί τα νήματα της πλοκής και να συνεπαίρνει με τις ιστορίες της. Όπως άλλωστε σε συνεπαίρνει και με τον «Έρωτα σαν βροχή».

Υπάρχει όμως κι άλλος ένας λόγος που ετούτο το βιβλίο αξίζει να αγκαλιαστεί από το Κερκυραϊκό αναγνωστικό κοινό. Είναι το υπόβαθρο της ιστορίας, το περιβάλλον στο περιθώριο της δράσης και της πλοκής. Η Κέρκυρα, που «αναδύονται» οι ομορφιές της, τα ήθη και τα έθιμά της μέσα στις σελίδες της, και αποτελεί τον σιωπηλό ήρωα που αγκαλιάζει τα όνειρα και τις προσδοκίες των πρωταγωνιστών του βιβλίου. Η Κέρκυρα πρωταγωνιστεί και καθορίζει τις εξελίξεις όσο κι αν φαίνεται παράλογο αυτό. Είναι ο ερωτικός καταλύτης που οξύνει τις γωνίες και ζωντανεύει την πλοκή. Η Κέρκυρα που αποτελεί διαχρονικά ιδανικό λογοτεχνικό περιβάλλον από τα Ομηρικά χρόνια μέχρι σήμερα. Η Κέρκυρα που αποτέλεσε και ελπίζουμε να συνεχίσει να αποτελεί σπόρο έμπνευσης για τους σύγχρονους λογοτέχνες αλλά και για την Λένα.

Λένε για την κριτική πως πρέπει να είναι όπως η βροχή, ευγενική. Όπως άλλωστε κι ο έρωτας. Από την άλλη, στην Ελλάδα η επιτυχία έχει καταντήσει ποινικό αδίκημα. Την επιτυχία πολλοί δεν σου την συγχωρούν, και ειδικά στο χώρο του βιβλίου, όπου αποτελεί πολιτισμένη αρένα και είναι έτοιμοι να σε λιθοβολήσουν μυριάδες ειδήμονες είτε για την επιτυχία σου, είτε για την αποτυχία σου. Η αλήθεια είναι πως η Λένα έχει αγαπηθεί πολύ από το αναγνωστικό κοινό. Παράλληλα έχει δεχθεί βροχή καταιγιστικών σχολίων για τα βιβλία της. Προκαλεί με τις πωλήσεις των βιβλίων της. «Πωλήσεις σαν βροχή». Και η βροχή των πωλήσεών της «μούσκεψε» πολλούς που προσπάθησαν να εκμηδενίσουν τη δουλειά της, να μειώσουν το έργο της, με εκφράσεις σκληρές, άδικες, πρόχειρες.

Σύμφωνα με τον Ελύτη η επιτυχία θέλει τρία Τ: ΤΑΛΕΝΤΟ, ΤΟΛΜΗ, ΤΥΧΗ. Και είναι πολλοί εκείνοι που ψάχνουν να βρουν πιο από τα τρία έπαιξε και το μεγαλύτερο ρόλο στην περίπτωση της Μαντά. Εμένα από την άλλη μου αρέσει να λέω τα πράγματα με το όνομά τους, έτσι όπως γράφω. Άλλωστε το γράψιμο είναι σαν να κάνεις έρωτα. Δεν πρέπει να ανησυχείς για τον οργασμό, πρέπει απλά να επικεντρώνεσαι κάθε φορά στη διαδικασία. Και η Λένα αυτό κάνει. Επικεντρώνεται στη διαδικασία. Είναι αυθεντική και όχι δήθεν. Κι αυτή η αυθεντικότητα που αναδύεται στις γραμμές και τις λέξεις των βιβλίων της αποτελεί για μένα ίσως το μυστικό της επιτυχίας της.

Λένα, χαίρομαι πραγματικά για την γνωριμία μας και τη σημερινή συνάντησή μας. Εύχομαι από καρδιάς καλό ταξίδι στο βιβλίο σου. Ήδη τόσοι και τόσοι αναγνώστες έχουν ταξιδέψει στις σελίδες του. Εύχομαι να συνεχίσεις να είσαι πάντα έτσι, αυθεντική και γνήσια. Και είμαι σίγουρος πως ο κόσμος θα συνεχίζει να αγκαλιάζει τη δουλειά σου. Σας ευχαριστώ.

Ομιλία του Νίκου Παργινού στην παρουσίαση του βιβλίου της Λένας Μαντά

"Έρωτας σαν βροχή" στην Κέρκυρα στις 7 Δεκεμβρίου 2009